Hoe jij jouw persoonlijke waarden kunt uitzoeken
Jouw persoonlijke waarden geven aan hoe jij je wilt gedragen en wat voor soort persoon jij wilt zijn.
Het leven gaat niet alleen over resultaten, of de route die je neemt om die resultaten te bereiken, maar ook over hoe je je onderweg gedraagt, over het soort persoon dat je wilt zijn.
Wat zijn persoonlijke waarden?
Jouw persoonlijke waarden geven aan hoe jij je wilt gedragen en wat voor soort persoon jij wilt zijn. Ze zijn jouw persoonlijke hoe, jouw eigenschappen van doen en zijn. Ze zijn jouw antwoord op vragen als ‘Hoe wil ik mij verhouden tot de wereld om mij heen?’ en ‘Wat voor soort mens wil ik zijn?’ Iemand wil zich bijvoorbeeld eerlijk gedragen (waarde: eerlijkheid) en een origineel en vernieuwend persoon zijn (waarde: creativiteit). Bijlage A bevat enkele voorbeelden van persoonlijke waarden.
Alleen jij kunt beslissen hoe jij je leven wilt leiden, dus alleen jij kunt bepalen welke persoonlijke waarden belangrijk voor jou zijn. Je hoeft jouw waarden niet te verdedigen of te rechtvaardigen (hoewel sommige waarden behulpzamer zijn dan andere, zoals je verderop zult zien). Dat geldt ook voor andere mensen. Als iemand andere waarden heeft dan jij, betekent dat niet noodzakelijkerwijs dat die waarden beter of slechter zijn dan die van jou, ze zijn gewoon anders.
Waarden zijn geen doelen. Doelen hebben een einddatum: als je eenmaal je doel hebt bereikt, is het geen doel meer. Waarden zijn doorlopend, ze hebben geen einddatum. Jezelf eerlijk gedragen is bijvoorbeeld een voortdurend proces voor de rest van je leven. Als je eenmaal stopt met eerlijk te zijn, leef je niet langer volgens die waarde.
Je kunt beheersen hoe jij je gedraagt, je kunt jouw acties kiezen. Jouw gedrag weerspiegelt wat jij waardevol vindt om te doen, het weerspiegelt jouw persoonlijke waarden. Acties zeggen meer dan woorden. Je denkt dat je waarde hecht aan fitness, maar je bent buiten adem na het omhoog lopen van een enkele trap. Je gelooft dat je dankbaarheid waardeert, maar je bent nooit tevreden met wat je hebt en wilt altijd meer. Je denkt dat je geweldloosheid waardeert, maar je slaat soms mensen in het gezicht als je boos bent.
Jouw karakter wordt bepaald door de waarden die jij kiest om naar te leven. Anderen zien jouw persoonlijke waarden als karaktereigenschappen. Als je bijvoorbeeld bekend staat om het altijd serieus nemen van verplichtingen jegens anderen, wordt je gezien als gewetensvol.
Opmerking: Mijn blogpost ‘Hoe je erachter kunt komen wat jij met je leven moet doen’ gaat over het uitzoeken van jouw levensdoel.
Waarom is het belangrijk om je persoonlijke waarden te kennen?
Jouw persoonlijke waarden fungeren als een kompas dat jouw acties, woorden en beslissingen leidt naar hoe jij je wilt gedragen en naar het soort persoon dat jij wilt zijn. Je concentreren op je waarden herinnert jou aan wat echt belangrijk voor je is.
Het kennen van de waarden die aan een bepaalde keuze ten grondslag liggen, vereenvoudigt de besluitvorming. Laten we zeggen dat een familielid jou slecht behandelt. Hoe ga jij dit familielid behandelen? Als een van jouw waarden ‘respect’ is, zul jij dit familielid met respect behandelen. Omdat jij het ook belangrijk vindt om voor jouw gezondheid en welzijn te zorgen, wil jij misschien minder of geen tijd met zo'n familielid doorbrengen. Beslissingen nemen op basis van jouw persoonlijke waarden voorkomt spijt en zelfverwijt.
Het kennen van jouw waarden kan jou de moed geven om te doen of te zeggen wat jij denkt dat juist is. Als een van jouw waarden 'rechtvaardigheid' is, kan dit jou aanmoedigen om vrijuit te spreken of te handelen in situaties waarin jij of anderen oneerlijk worden behandeld. En als ‘eerlijkheid’ een van jouw waarden is, kan dit jou de moed geven om de waarheid te spreken over jouw meningen, gevoelens en acties, ook al wijzen sommige mensen je daarvoor misschien af.
Het kennen van jouw waarden kan gezondere gewoontes inspireren. Een zware roker is bijvoorbeeld net vader geworden. Hij besluit te stoppen met roken, aangezien de zorg voor zijn kind (waarden: gezin, zorg) vereist dat hij fit en gezond is en in ieder geval in leven blijft totdat zijn kind volwassen is.
Soms trekken jouw waarden je in verschillende richtingen. Jij moet dan beslissen welke waarde voor jou op dit moment in jouw leven het belangrijkst is, en daarnaar handelen. Stel dat jouw bedrijf jou een promotie aanbiedt die jouw salaris aanzienlijk zal verhogen, maar waarvoor jij veel naar het buitenland moet reizen. Een van jouw waarden is om voldoende tijd met jouw gezin door te brengen, en een andere waarde is om hen financiële zekerheid te bieden. Na enig wikken en wegen besluit jij het aanbod te accepteren, aangezien financiële zekerheid op dit moment het belangrijkste is voor jou en jouw gezin. Als je op reis bent, zul je elke avond je familie bellen. Dit is niet zo ideaal als fysiek aanwezig zijn, maar het stelt je in staat om dagelijks contact te maken met jouw familie.
Hoe kom je achter je persoonlijke waarden?
Maak jouw lijst met persoonlijke waarden met behulp van een of meer van de onderstaande technieken, controleer de volledigheid van de lijst, beoordeel elke waarde op behulpzaamheid en selecteer jouw kernwaarden.
1️⃣ Maak een lijst van jouw persoonlijke waarden
Gebruik een of meer van de onderstaande technieken om jouw lijst met persoonlijke waarden te maken. Schrijf jouw waarden op, want je hebt ze nodig voor de volgende stappen in dit proces en voor toekomstig gebruik. Houd in gedachten dat waarden gaan over hoe jij je wilt gedragen (doen) of wat voor soort persoon jij wilt zijn (zijn). Bijlage A bevat enkele voorbeelden van persoonlijke waarden.
Geef elke waarde een naam en een korte beschrijving van wat die naam voor jou betekent, bij voorkeur beginnend met 'Ik', zoals 'Eerlijkheid – Ik ben eerlijk tegen mezelf en anderen'. Het is essentieel om in jouw eigen woorden te beschrijven wat elke waarde voor jou betekent, aangezien het te algemeen is om alleen een naam te gebruiken. Schrijf geen lange alinea, maar slechts één concrete, persoonlijke zin.
Dus pak pen en papier, of open een elektronisch document, schrijf 'Persoonlijke waarden' bovenaan een nieuwe pagina en maak jouw lijst met persoonlijke waarden. Streef naar een lijst van tien tot vijftien waarden.
👉 De begrafenis
Stel je voor dat je op een begrafenis aankomt. Je loopt naar de kist, begeleid door plechtige, sombere muziek. Je loopt langs leden van je directe en uitgebreide familie, vrienden en sommige mensen met wie je hebt gewerkt. Je voelt hun gedeelde verdriet. Vreemd genoeg lijkt niemand je op te merken. Je komt aan bij de kist, kijkt naar binnen... en ziet jezelf daar liggen. Het is jouw begrafenis, over een paar jaar vanaf vandaag.
Drie mensen zullen een korte toespraak houden. Beantwoord de volgende vragen en schrijf jouw antwoorden op:
🤔 Wat zou ik willen dat deze sprekers over mijn karakter zeggen?
🤔 Wat voor soort persoon, levenspartner, ouder, kind, vriend, werknemer of collega zou ik willen dat hun woorden weerspiegelen?
De antwoorden op deze vragen zijn jouw persoonlijke waarden. Je wilt bijvoorbeeld dat deze sprekers vermelden dat je nieuwsgierig was naar veel dingen (nieuwsgierigheid), een liefhebbende ouder voor je kinderen (ouderschap) en dat je altijd verantwoordelijkheid nam voor je daden (verantwoordelijkheid).
👉 Levenswaarden vragen
Schrijf je antwoorden op een of meer van de volgende vragen op. Ga ervan uit dat je je niet laat leiden door de oordelen en meningen van andere mensen, en dat je niemand hoeft te plezieren of indruk hoeft te maken.
🤔 Wat voor soort persoon, levenspartner, ouder, kind, vriend, werknemer of collega wil ik zijn?
🤔 Welke persoonlijke kwaliteiten zou ik willen inbrengen in mijn relaties of op de werkvloer?
🤔 Hoe zou ik anderen behandelen als ik mijn ideale zelf was?
🤔 Wat betekent het voor mij om een goed mens, levenspartner, ouder, kind, vriend, werknemer of collega te zijn?
Merk op dat al deze vragen gaan over hoe jij wilt zijn, niet hoe jij wilt dat anderen zijn.
De antwoorden op deze vragen zijn jouw persoonlijke waarden. Bijvoorbeeld:
Tijd voor het gezin – Ik ben een ouder die voldoende tijd met het gezin doorbrengt.
Respect – Ik gedraag me respectvol tegenover mezelf en anderen.
Authenticiteit – Ik ga authentiek om met andere mensen.
👉 Van doelen naar waarden
Hoe jij van jouw doelen naar jouw persoonlijke waarden kunt komen, wordt beschreven in mijn blogpost ' Wat je denkt dat je wilt, is niet wat je echt wilt'.
2️⃣ Controleer de volledigheid van jouw lijst met waarden
Controleer de volledigheid van jouw lijst met waarden door de vraag te beantwoorden:
🤔 Welke persoonlijke waarden ontbreken in mijn lijst?
Als je bijvoorbeeld vijf keer per week naar de sportschool gaat om gewichten te heffen en aerobicsoefeningen te doen, zou je verwachten dat 'Fitness - Ik doe er alles aan om fit te zijn' op je lijst staat.
Voeg ontbrekende persoonlijke waarden toe aan jouw lijst.
3️⃣ Valideer jouw lijst met persoonlijke waarden
Sommige persoonlijke waarden zijn behulpzamer dan andere bij het creëren van het leven dat je wilt. Loop de persoonlijke waarden in jouw lijst door en controleer voor elke waarde of deze voldoet aan de onderstaande vereisten.
🤔 Is de waarde gebaseerd op de werkelijkheid?
Als een waarde niet op de werkelijkheid is gebaseerd, krijg je ruzie met de werkelijkheid. Dat gevecht verlies je altijd. De hele tijd gelukkig zijn is bijvoorbeeld geen behulpzame waarde omdat zij niet gebaseerd is op de realiteit. Je bent niet gemaakt om altijd gelukkig te zijn. De hele tijd gelukkig willen zijn, vermindert feitelijk je geluk. Hetzelfde geldt voor door iedereen aardig gevonden willen worden.
🤔 Is de waarde constructief?
Waarden moeten positieve, gunstige effecten hebben voor jezelf of anderen, geen schadelijke effecten. Agressie is geen behulpzame waarde omdat zij destructief is. Agressief gedrag schaadt anderen, schaadt jouw relaties en maakt de zaken vaak erger.
🤔 Kun jij de waarde volledig beheersen?
Een waarde die jij niet volledig kunt beheersen, maakt jouw geluk afhankelijk van externe omstandigheden. Populair zijn is geen behulpzame waarde omdat je de mening van andere mensen niet kunt beheersen. Je hebt ook geen volledige beheersing over beroemd of rijk zijn. Je hebt alleen volledige beheersing over waarden die intern gericht zijn, zoals eerlijkheid, creativiteit of integriteit.
🤔 Ben jij bereid de prijs te betalen die leven volgens deze waarde met zich meebrengt?
Een waarde is alleen behulpzaam als jij bereid bent de prijs te betalen die leven volgens die waarde met zich meebrengt. Authentiek zijn tegenover andere mensen kan bijvoorbeeld sommigen van hen irriteren of beledigen. Fysiek fit zijn en blijven vereist regelmatige lichaamsbeweging. En om lichamelijk gezond te zijn, moet je misschien minder alcohol drinken en meer slapen. Ben jij bereid die prijs te betalen?
Voldoet een persoonlijke waarde niet aan één of meer van bovenstaande eisen, vraag je dan af wat de invloed van deze waarde is op jezelf en de mensen om je heen. Als deze waarde niet helpt om het leven te creëren dat jij wilt, dan wil je haar misschien van jouw lijst verwijderen en er niet meer naar handelen.
4️⃣ Bepaal je kernwaarden
Bepaal jouw drie (plus of min één) kernwaarden door vragen te beantwoorden zoals
🤔 Welke persoonlijke waarden zijn voor mij het belangrijkst?
🤔 Welke persoonlijke waarden moeten er op mijn grafsteen staan?
Je kunt ook technieken zoals paarsgewijze vergelijking gebruiken om het relatieve belang van jouw waarden te bepalen. Bijlage B bevat een korte beschrijving van de paarsgewijze vergelijkingstechniek.
Kleur of omcirkel jouw kernwaarden zodat ze opvallen op jouw lijst.
🎉👏🎈
Reflecteer periodiek, bijvoorbeeld wekelijks, op jouw waardenlijst en herzie de lijst indien nodig. Het kan enkele weken of maanden duren voordat je precies begrijpt wat jouw waarden zijn en wat ze werkelijk voor jou betekenen. Sommige waarden kunnen na verloop van tijd meer of minder belangrijk voor je worden, vooral na ingrijpende veranderingen in jouw leven, zoals het krijgen van een kind.
Hoe kun je meer leven in overeenstemming met jouw persoonlijke waarden?
Het kennen van je persoonlijke waarden is niet erg behulpzaam als je er niet naar leeft. In een goed ontworpen en goed geleefd leven gedraag jij je in overeenstemming met jouw persoonlijke waarden, in overeenstemming met het soort persoon dat jij wilt zijn (integriteit).
Beoordeel periodiek (bijvoorbeeld één keer per week of maand) aan welke waarde jij wilt werken en stem jouw beslissingen en acties hierop af.
1️⃣ Kies aan welke waarde jij wilt werken
Ga na in hoeverre je leeft volgens je persoonlijke waarden en kies de waarde waar je aan wilt werken.
Schrijf aan de hand van jouw waardenlijst jouw antwoorden op de volgende vragen op:
🤔 Naar welke van mijn waarden leef ik momenteel?
🤔 Welke van mijn waarden verwaarloos ik?
🤔 Aan welke waarde moet ik gaan werken?
Wees niet hard voor jezelf als je je realiseert dat jij jouw waarden al een tijdje hebt verwaarloosd. We verwaarlozen allemaal onze waarden van tijd tot tijd. Maak nu gewoon verbinding met jouw waarden en gebruik ze om jouw huidige acties te leiden.
2️⃣ Stem jouw beslissingen en acties af op jouw waarden
Stel dat jij jouw gezondheid hebt verwaarloosd en dat je meer in overeenstemming met de waarde ‘gezondheid’ wilt leven. Vraag jezelf dan bij het maken van keuzes of beslissingen die gevolgen hebben voor jouw gezondheid altijd af: Wat zou een gezond persoon doen? Zou een gezond persoon bijvoorbeeld de trap of de lift nemen? Een suikerhoudende drank of water drinken? Naar de sportschool gaan of thuis blijven? En doe dan wat je denkt dat een gezond persoon zou doen.
Je kunt zo’n vraag voor elke waarde stellen, want waarden zijn eigenschappen van doen en zijn. Wat zou iemand die waarde hecht aan financiële zekerheid doen? Wat zou een eerlijk mens doen?
Je gedragen in overeenstemming met een waarde is niet altijd gemakkelijk, vooral als je daarvoor uit je comfortzone moet stappen. Laat jouw gedachten of gevoelens je er niet van weerhouden je te gedragen op een manier die jij belangrijk vindt. Stel jezelf de vraag: Ga ik handelen naar mijn persoonlijke waarden of naar hoe ik me nu voel?
Referenties
De valstrik van het geluk, Russ Harris
Lees mijn samenvatting van dit boek
De zeven eigenschappen voor succes in je leven, Stephen R. Covey
De edele kunst van not giving a f*ck, Mark Manson
Lees mijn samenvatting van dit boek
Personal Values: How to Know Who You Really Are, by Mark Manson
https://markmanson.net/personal-values
How to Find, Define, and Use Your Values, by Irina Cozma
https://hbr.org/2023/02/how-to-find-define-and-use-your-values
9 Surprising Superpowers of Knowing Your Core Values, Psychology Today, by Meg Selig,
Bijlage A – Voorbeelden van persoonlijke waarden
Hieronder staan een paar voorbeelden van persoonlijke waarden. Zoek indien nodig online op “persoonlijke waarden lijst” voor uitgebreidere overzichten. Merk op dat waarden eigenschappen zijn van doen (hoe jij je wilt gedragen) of zijn (het soort persoon dat jij wilt zijn).
Waarden gerelateerd aan onszelf
Balans – evenwichtig zijn, geen extremen
Creativiteit – origineel of innovatief zijn
Dankbaarheid – dankbaar zijn voor wat goed is in je leven
Fitness – doen wat nodig is om fit te zijn
Gezondheid – op je gezondheid letten
Integriteit – handelen in overeenstemming met jouw principes
Prestatie – prestatiegericht zijn
Uitdaging – uitdagende dingen doen
Moed – ondanks angst doen wat goed of noodzakelijk is
Nieuwsgierigheid – meer willen weten over personen of dingen
Onafhankelijkheid – zelf denken en handelen
Rechtvaardigheid - handelen op een manier die eerlijk is
Uitmuntendheid – extreem goed zijn in sommige dingen
Financiële zekerheid – genoeg geld hebben om in je basisbehoeften te voorzien
Verantwoordelijkheid – verantwoordelijkheid nemen voor je acties
Volharding – volhardend zijn, doorzetten
Vrijheid – vrij zijn om te kiezen hoe je leeft
Welzijn – zorgen voor jouw welzijn
Zelfcompassie – aardig zijn voor jezelf en negatieve zelfpraat vermijden
Zingeving – doen wat zinvol is
Zorgvuldigheid – zorgvuldig, accuraat, en nauwkeurig zijn
Waarden specifiek gerelateerd aan familie
Familie tijd – voldoende tijd doorbrengen met jouw gezin
Ouderschap – een liefdevolle ouder zijn
Waarden gerelateerd aan anderen (onze stam inclusief familie)
Authenticiteit – authentiek omgaan met andere mensen, onvervalst, echt
Bijdrage – waardevolle bijdragen leveren aan een gemeenschappelijk doel
Coaching – anderen helpen vaardigheden en capaciteiten te ontwikkelen
Connectie – streven naar verbinding met anderen
Dienstbaarheid – anderen van dienst zijn
Eerlijkheid – eerlijk zijn tegenover jezelf en anderen
Empathie – de wereld zien door de ogen van andere mensen
Gewetensvol – voorzichtig of ijverig zijn en verplichtingen jegens anderen serieus nemen
Grenzen – grenzen stellen, handhaven en respecteren
Loyaliteit – standvastig blijven in jouw steun voor iets of iemand
Natuur – verbinding maken met de natuur
Ondersteuning – anderen helpen
Respect – respectvol zijn tegenover anderen
Samenwerking – samenwerken met anderen
Veiligheid – voorkomen en niet veroorzaken van letsel of gevaar
Zorgzaamheid – zorgzaam zijn voor anderen
Bijlage B – Paarsgewijze vergelijking
Met paarsgewijze vergelijking kun je het relatieve belang van jouw waarden bepalen.
Doorloop aan de hand van jouw lijst met persoonlijke waarden de volgende stappen:
👉 Vergelijk de persoonlijke waarde in de eerste rij van jouw lijst met de waarde in de tweede rij. Geef één punt aan de waarde die voor jou het belangrijkst is. Je moet een keuze maken, je kunt niet beide waarden een half punt geven. Doe hetzelfde voor de waarde in de eerste rij met de waarde in de derde rij, dan de eerste rij met de vierde rij, enzovoort tot de eerste rij met de laatste rij.
👉 Vergelijk de persoonlijke waarde in de tweede rij met de waarde in de derde rij. Geef één punt aan de waarde die voor jou het belangrijkst is. Doe hetzelfde voor de waarde in de tweede rij met de waarde in de vierde rij, dan de tweede rij met de vijfde rij, enzovoort tot de tweede rij met de laatste rij.
👉 Herhaal deze procedure met de derde rij, dan de vierde rij, enzovoort tot de voorlaatste rij.
👉 Tel voor elke persoonlijke waarde het totaal aantal punten.
👉 De persoonlijke waarden met de drie hoogste scores zijn jouw kernwaarden.
Een eenvoudig voorbeeld met slechts enkele persoonlijke waarden:
