De levensontwerp denkwijze
Het succesvol doorlopen van het rommelige, onvoorspelbare levensontwerpproces vereist een aantal eenvoudige denkwijzen.
Levensontwerp gaat over het nemen van actie om een betekenisvol en vervullend leven te creëren. Het gaat over het creëren van iets nieuws en complex, waarover weinig data beschikbaar is: jouw toekomstige leven. Daarom is het een rommelig, onvoorspelbaar proces, vol mislukte experimenten en verkeerde keuzes. Je ontwerpt, bouwt en leert door te doen, en boekt vooruitgang met vallen en opstaan. Om dit proces succesvol te doorlopen, zijn enkele eenvoudige denkwijzen vereist.
Wat is een denkwijze?
Een denkwijze is een reeks overtuigingen, houdingen en aannames die bepalen hoe je de wereld om je heen waarneemt en erop reageert. Denkwijzen hebben een diepgaande invloed op hoe je denkt, voelt en je gedraagt in een bepaalde situatie. Ze kunnen een aanzienlijke invloed hebben op het bereiken van jouw doelen en jouw tevredenheid met het leven.
Een bekend voorbeeld is de groei denkwijze, de overtuiging dat jouw lichamelijk en mentale vermogens kunnen worden ontwikkeld door toewijding en hard werken. De tegenhanger hiervan is de statische denkwijze, de overtuiging dat jouw lichamelijke en mentale vermogens statische eigenschappen zijn die niet ontwikkeld kunnen worden.
Van verstandelijk naar emotioneel inzicht
Elke denkwijze bestaat op een continuüm dat loopt van het helemaal niet hebben van de denkwijze tot het volledig hebben van de denkwijze. Het ontwerpen en bouwen van jouw leven gaat niet alleen over het bereiken van jouw doelen, maar ook over het aanleren van de levensontwerp denkwijze.
De eerste stap bij het aanleren van een denkwijze is het verwerven van een diep begrip van wat de denkwijze betekent en welke voordelen deze kan opleveren. Het lezen van boeken, artikelen en het bekijken van video's die verband houden met de denkwijze geeft jou intellectueel inzicht: je begrijpt de denkwijze met jouw verstand, maar je voelt en gedraagt je er nog niet naar.
Wat je wilt is emotioneel inzicht krijgen: je begrijpt de denkwijze met jouw verstand, en je voelt en gedraagt je daar ook naar (liefst automatisch). Het verwerven van emotioneel inzicht is een geleidelijk ontwikkelingsproces dat tijd, energie en aandacht kost. Wees geduldig met jezelf en blijf toegewijd aan het proces.
Om van verstandelijk naar emotioneel inzicht te komen, moet je de gewenste denkwijze bewust en consequent in daden omzetten. Handel doelbewust op manieren die deze denkwijze weerspiegelen. Dit kan jou uit jouw comfortzone halen, wat kan leiden tot onbehulpzame gedachten en gevoelens die jou tegenwerken. Werk eraan om de negatieve invloed van deze gedachten en gevoelens te verminderen (voor details, zie de links in de Referenties sectie).
Wanneer je de gewenste denkwijze toepast, vier dat dan onmiddellijk door in stilte iets tegen jezelf te zeggen en een gebaar te maken dat jou motiveert om de denkwijze te blijven toepassen.
Om de denkwijze te versterken kun je actieve imaginatie gebruiken: speel in jouw verbeelding situaties na waarin je handelt in lijn met de gewenste denkwijze, en waarin jij je voelt zoals jij dat zou willen.
Omring jezelf indien mogelijk met mensen die de denkwijze hebben die jij wilt ontwikkelen, omdat hun houding en gedrag de jouwe zullen beïnvloeden. Vermijd toxische of negatieve invloeden.
Je versterkt de gewenste denkwijze met elke actie en actieve imaginatie die daarbij past. Na verloop van tijd worden de nieuwe gedragingen en denkwijzen onbewuste, automatische gewoontes. Je hebt dan emotioneel inzicht verkregen en de denkwijze is onderdeel geworden van wie je bent.
De levensontwerp denkwijze
Door onderstaande beschrijvingen te lezen en begrijpen, krijg je verstandelijk inzicht in de levensontwerp denkwijze. Door jouw leven te ontwerpen en bouwen krijg je emotioneel inzicht.
De levensontwerp denkwijze bestaat uit een aantal eenvoudigere denkwijzen: Wees nieuwsgierig, Wees geneigd actie te ondernemen, Doe wat belangrijk is, Besef dat het een proces is, Werk samen, Herkader, Omarm jouw keuzes en Omarm jouw mislukkingen.
🧠 Wees nieuwsgierig
Levensontwerpers zijn nieuwsgierig en stellen graag vragen.
Nieuwsgierigheid gaat over het bewust zien van dingen door de ogen van een geïnteresseerde onderzoeker, een beginneling of een buitenaards wezen. Nieuwsgierigheid maakt alles nieuw en interessant.
Als je nieuwsgierig bent, denk je niet dat je alle antwoorden al weet. Je stelt verhelderende vragen, luistert actief, observeert aandachtig, zoekt naar nieuwe informatie en ideeën, onderzoekt verschillende perspectieven, stelt niet onderzochte aannames ter discussie, onderzoekt nieuwe mogelijkheden, vindt creatieve oplossingen voor uitdagingen, reflecteert op jezelf en past je aan nieuwe situaties aan.
Probeer de volgende technieken uit om jouw nieuwsgierigheid te ontwikkelen:
👉 Maak er een gewoonte van om jezelf “waarom, wat, hoe, wie, wanneer, waar en wat als” vragen te stellen over de dingen die je tegenkomt, zoals:
Waarom werkt dit zoals het werkt? Waarom is dit gebeurd? Waarom deed ik dit? Waarom voel ik me zo?
Wat heb ik geleerd? Wat is de functie van dit negatieve gevoel? Wat is het alternatief?
Hoe werkt dit? Hoe kan ik dit verbeteren? Hoe benaderen experts dit probleem?
Wat als we een andere aanpak zouden proberen? Wat als we dit probleem anders zouden kunnen oplossen?
👉 Stel jezelf bloot aan allerlei ideeën, ervaringen en omgevingen. Reis, neem een andere route naar jouw werk, ontmoet mensen met verschillende achtergronden, lees boeken en artikelen over allerlei onderwerpen, beoefen hobby's, volg cursussen of neem actief deel aan praktische leerervaringen. Stap uit je comfortzone.
👉 Trek regelmatig jouw eigen aannames en overtuigingen in twijfel. Deze zelfreflectie kan leiden tot een dieper begrip van waarom je denkt zoals je denkt.
🧠 Wees geneigd actie te ondernemen
Levensontwerpers zijn geneigd actie te ondernemen en hun weg voorwaarts te bouwen.
Actie ondernemen is essentieel om vooruitgang te boeken en jouw doelen te bereiken. Actie is de brug tussen ideeën en resultaten. Zonder concrete stappen blijven jouw ideeën slechts fantasieën en bereik je niets. Een neiging tot actie helpt je om uitstelgedrag te overwinnen.
Ontwerpers bouwen en leren door dingen in de praktijk uit te proberen en te reflecteren op de resultaten. Actie levert waardevolle feedback op. Doen gaat vooraf aan denken: zonder doen is er niets om over na te denken. Alleen door dingen uit te proberen en na te denken over de resultaten kun je ontdekken wat jouw sterke en zwakke punten zijn, wat je wel en niet leuk vindt, wat bij je past en niet bij je past, wat werkt en wat niet werkt, en wat de wereld nodig heeft.
Om actie te ondernemen, hoef je alleen maar een idee te hebben van waar je heen wilt. Je hoeft niet te wachten tot je een perfect plan hebt. Terwijl je actie onderneemt, zul je ontdekken hoe je jouw doel kunt bereiken en of dit echt is waar je heen wilt. Je kunt onderweg altijd aanpassingen maken als dat nodig is. Alleen door actie te ondernemen ontstaan er allerlei onverwachte kansen.
Wat je doet, verandert wie je bent. Door acties te ondernemen die aansluiten bij jouw persoonlijke waarden, kunt je het soort persoon worden dat je wilt zijn.
Probeer de volgende technieken uit om jouw neiging tot actie te ontwikkelen:
👉 Blijf niet lang zitten nadenken, zoek iets kleins dat je kunt doen en doe het dan gewoon. Vraag jezelf af: ‘Welke kleine taak kan ik nu doen om in mijn gewenste richting te gaan?’ en doe het dan. Leer van wat je hebt gedaan en zet de volgende kleine stap in de goede richting.
👉 Zorg voor een dagelijkse routine waarin tijd is voor actie. Consistentie kan jou helpen de gewoonte op te bouwen om actie te ondernemen.
👉 Ontwikkel discipline en zelfbeheersing. Soms moet je jezelf ertoe aanzetten acties te ondernemen die belangrijk voor jou zijn, zelfs als je daar geen zin in hebt.
🧠 Doe wat belangrijk is
Levensontwerpers doen wat voor hen belangrijk is.
Om een gevoel van betekenis en vervulling in jouw leven te ervaren, moet je activiteiten en doelen nastreven die aansluiten bij jouw levensdoel (wat jij belangrijk vindt om met jouw tijd te doen), op een manier die aansluit bij jouw persoonlijke waarden (hoe jij je wilt gedragen).
Handelen in overeenstemming met jouw levensdoel geeft jou iets om voor te leven, werkt als een motivator om obstakels en tegenslagen te overwinnen, en fungeert als een kompas om jou in de gewenste richting te leiden. Handelen in overeenstemming met jouw persoonlijke waarden versterkt het soort persoon dat je wilt zijn.
Onder invloed van moeilijke gevoelens zoals stress of angst vervallen we vaak in automatische, onbehulpzame patronen. We doen dan dingen die voor ons niet belangrijk zijn (bijvoorbeeld overmatig gebruik van sociale media of streamingdiensten), of die niet in overeenstemming zijn met onze persoonlijke waarden (bijvoorbeeld te veel eten, te veel alcohol drinken, roken, ruzie maken of vechten).
Ook als je lastige gevoelens, een negatief zelfbeeld of beperkende gedachten ervaart, kun je toch doen wat je belangrijk vindt op een manier die voor jou belangrijk is (psychologische flexibiliteit). Vraag jezelf af: Gedraag ik me naar wat voor mij belangrijk is of naar hoe ik me op dit moment voel?
Probeer de volgende technieken uit om de gewoonte te ontwikkelen dat jij doet wat belangrijk is:
👉 Zoek jouw persoonlijke waarden uit en leer hoe je daar meer naar kunt leven:
https://www.a3lifedesign.com/blog-nederlands/hoe-jij-jouw-persoonlijke-waarden-kunt-uitzoeken
👉 Zoek jouw levensdoel uit en leer hoe je daar meer naar kunt leven:
👉 Stem jouw beslissingen en acties af op jouw levensdoel en persoonlijke waarden, zelfs als je moeilijke gevoelens, een negatief zelfbeeld of beperkende gedachten ervaart. Laat jouw gedachten en gevoelens je er niet van weerhouden je te gedragen op een manier die voor jou belangrijk is.
🧠 Besef dat het een proces is
Levensontwerpers concentreren zich op het levensontwerpproces in plaats van op de gewenste resultaten.
Levensontwerp is een proces met als gewenste uitkomst een vervullend en betekenisvol leven. Het is een rommelige, onvoorspelbare reis vol vallen en opstaan, vol fouten en verkeerde afslagen. Merk op dat het leven zelf ook een chaotisch, onvoorspelbaar proces is, met onverwachte wendingen en bochten.
Het besef dat levensontwerp een proces is en dat het proces zelf waardevol is, is om verschillende redenen belangrijk.
Wanneer je levensontwerp als een proces beschouwt, sta je meer open voor groei en leren, omdat je begrijpt dat zowel positieve als negatieve ervaringen bijdragen aan jouw persoonlijke ontwikkeling. In plaats van je te fixeren op de uitkomst, concentreer je je op de reis en de lessen die deze biedt.
Door levensontwerp als een proces te omarmen, besteed je meer aandacht aan het huidige moment en geniet je van de reis, waarbij je vreugde en rijkdom vindt in alledaagse ervaringen. Beschouw het huidige moment niet als een middel om een doel in de toekomst te bereiken, maar als een doel op zichzelf. Je hoeft eigenlijk nergens heen, want je bent er al. De reis is de bestemming.
Als jij je op resultaten concentreert, kun jij je onvervuld voelen als die resultaten niet de voldoening brengen die jij verwacht. Het erkennen van het levensontwerpproces als waardevol op zichzelf kan leiden tot een dieper gevoel van betekenis en vervulling in jouw dagelijkse ervaringen.
Als je accepteert dat het ontwerpen van jouw leven een proces is, word je veerkrachtiger en kun jij je beter aanpassen aan uitdagingen. Je bent beter in staat om tegenslagen te verwerken en indien nodig van koers te veranderen.
Probeer de volgende technieken uit om je er meer van bewust te worden dat levensontwerp een proces is:
👉 Neem regelmatig de tijd om na te denken over jouw levensontwerpreis tot nu toe. Herken de wendingen die jouw pad hebben gevormd, en erken de rol van toevalstreffers en onvoorspelbaarheid in het proces.
👉 Stel naast het stellen van resultaatgerichte doelen die zich richten op specifieke uitkomsten ook procesgerichte doelen die de nadruk leggen op persoonlijke groei, de ontwikkeling van vaardigheden of het genieten van de reis.
🧠 Werk samen
Levensontwerpers werken samen met anderen.
Samenwerking is een fundamenteel aspect van levensontwerp. Je ontwerpt en bouwt jouw leven in de buitenwereld, door interactie met de wereld en met anderen. De ideeën en oplossingen voor jouw levensontwerp creëer je samen met iedereen die betrokken is bij jouw levensontwerpproces, zoals de mensen die je interviewt of waarmee je dingen uitprobeert. Door te werken met individuen met verschillende perspectieven, vaardigheden en ervaringen, genereer je nieuwe, innovatieve ideeën en oplossingen waar je zelf misschien niet aan had gedacht.
Houd jouw familie, partner, naaste familieleden en beste vrienden op de hoogte van jouw levensontwerp inspanningen. Je hebt waarschijnlijk hun steun nodig om jouw leven te ontwerpen en bouwen, vooral van de mensen die het dichtst bij je staan.
Creëer indien mogelijk jouw eigen levensontwerpteam van drie tot vijf personen, inclusief jezelf. Nodig mensen uit die bereid zijn er tijd in te steken en constructieve feedback te geven. Werk individueel met jouw teamleden of houd teamvergaderingen. De teamleden zijn de mede-makers van jouw levensontwerp. Presenteer jouw ontwerpdoel aan hen, vraag er feedback over en brainstorm met hen om oplossingsideeën te genereren en te prioriteren. Samenwerken kan de band met de mensen met wie je werkt versterken en kan inspirerend en stimulerend zijn.
Probeer de volgende technieken uit om van samenwerken een gewoonte te maken:
👉 Integreer samenwerkingsgedrag in jouw dagelijkse routines. Dit kan betekenen dat je om advies vraagt van collega's, middelen deelt of anderen uitnodigt om bij te dragen aan jouw projecten.
👉 Denk regelmatig na over jouw samenwerkingservaringen. Bepaal wat goed werkte en wat beter kan. Pas jouw aanpak hierop aan.
🧠 Herkader
Levensontwerpers herkaderen situaties en problemen om los te komen.
Een kader is een manier om te kijken naar de dingen die we tegenkomen. Het is een soort cognitieve lens die beïnvloedt hoe we ervaringen en situaties waarnemen en interpreteren. Het kader bepaalt de betekenis en waarde van onze ervaring, welke delen van een situatie belangrijk of irrelevant voor ons zijn, en wat onze aandacht trekt en wat genegeerd wordt. Herkaderen is op een andere manier naar de dingen kijken door een ander kader te kiezen.
Er is altijd meer dan één manier om naar de dingen die we tegenkomen te kijken. Maar kaderen is niet te vermijden. We kunnen niet vanuit alle richtingen naar iets kijken, we hebben altijd een standpunt. Omdat we ons doorgaans niet bewust zijn van onze kaders, hebben we de neiging onze interpretaties te verwarren met de werkelijkheid.
Twee bekende kaders zijn bijvoorbeeld het optimistische kader en het pessimistische kader. Optimisten hebben de neiging het glas als halfvol te zien en pessimisten hebben de neiging het glas als halfleeg te zien. Dezelfde realiteit, verschillende manieren om ernaar te kijken. Enkele voorbeelden van kaders en mogelijke alternatieven:
Binnen een kader lopen we soms vast in het opbouwen van ons gewenste leven, of ontdekken we dat we met een verkeerde uitdaging bezig zijn. Om onszelf uit dit kader te bevrijden, moeten we buiten het kader stappen en vanuit alternatieve gezichtspunten kijken (herkaderen). Ruimte maken voor nieuwe inzichten en mogelijkheden is essentieel om los te komen en de juiste uitdaging te definiëren.
Levensontwerpers blijven trouw aan hun levensdoel en persoonlijke waarden, maar zijn flexibel in hun posities door kaders te vervangen die hen niet dienen. Zo kunnen ze zich op een creatieve en flexibele manier aanpassen aan de realiteit.
Probeer de volgende technieken uit om van herkaderen een gewoonte te maken:
👉 Stel regelmatig jouw interpretatie van moeilijke situaties ter discussie door jezelf vragen te stellen als: Hoe interpreteer ik deze situatie? Hoe kan ik deze situatie op behulpzamere manieren interpreteren? Wat zou dit nog meer kunnen betekenen?
👉 Vervang negatieve zelfpraat door constructieve uitspraken. In plaats van bijvoorbeeld te zeggen: ‘Ik kan dit niet’, zeg je: ‘Ik kan van deze ervaring leren en mezelf verbeteren.’
🧠 Omarm jouw keuzes
Levensontwerpers omarmen hun keuzes en nemen er verantwoordelijkheid voor.
Bij het nemen van beslissingen over een levenspad gaat het niet alleen om wat je kiest, maar ook om de manier waarop je kiest en hoe je daarna met jouw keuze omgaat.
Kwel jezelf niet mentaal, voordat je een keuze maakt, door te denken dat je het juiste of beste levenspad moet kiezen. Je kunt van tevoren niet weten of een levenspad de juiste is, omdat je niet kunt voorspellen hoe een pad zich zal ontwikkelen. En je kunt onmogelijk weten wat het beste levenspad is, omdat je niet alle opties kent en zelfs als je die wel kent, kun je ze niet allemaal uitproberen. Levensontwerp gaat over het bouwen van levenspaden die goed genoeg zijn.
Kwel jezelf ook niet mentaal nadat je een keuze hebt gemaakt. Als je jezelf blijft afvragen of je het beste levenspad hebt gekozen, en je blijft spijt hebben van de paden die je niet hebt genomen, zul je minder gelukkig zijn met het gekozen levenspad en waardevolle mentale energie verspillen. Kiezen betekent verliezen, want zonder verlies is het niet echt een keuze. Erken wat je hebt opgegeven en omarm jouw keuze onvoorwaardelijk.
Realiseer je dat elke uitkomst het resultaat is van vele beslissingen en acties, en niet alleen van de eerste ‘grote’ beslissing. Je kunt onderweg altijd jouw koers aanpassen. Naarmate je verder komt op jouw levenspad, zul je ontdekken wat voor jou werkt en wat niet.
Maak de keuze die volgens jou de beste is, op basis van wat je weet en hoe jij je daarbij voelt. Zorg ervoor dat de keuze consistent is met jouw persoonlijke waarden (hoe jij je wilt gedragen) en jouw levensdoel (wat je belangrijk vindt om met jouw tijd te doen). En neem dan de verantwoordelijkheid voor jouw keuze door er het beste van te maken.
Probeer de volgende technieken uit om van het omarmen van jouw keuzes een gewoonte te maken:
👉 Gebruik zelfpraat die jou ondersteunt bij het omarmen van jouw keuzes. In plaats van te zeggen: ‘Ik moet dit doen’, zeg je: ‘Ik kies dit omdat het aansluit bij mijn levensdoel en persoonlijke waarden.’
👉 Ontwikkel jouw mindfulness om mentaal in het heden te blijven in plaats van je zorgen te maken over genomen en toekomstige beslissingen. Mindfulness helpt je het huidige moment en jouw keuzes daarin te accepteren.
🧠 Omarm jouw mislukkingen
Levensontwerpers omarmen hun mislukkingen en leren ervan.
Terwijl je jouw leven bouwt, doe je jouw best om de gewenste resultaten te bereiken. Maar het is onvermijdelijk dat de resultaten soms slechter zijn dan je had verwacht of gehoopt. Dit kan te wijten zijn aan omstandigheden waar je geen invloed op hebt, of aan een fout die je hebt gemaakt.
Het bestempelen van slechter dan verwachte uitkomsten als mislukkingen kan onbehulpzame negatieve gevoelens over jezelf oproepen. Door deze uitkomsten te herkaderen als leerervaringen, bevrijd je jezelf van deze negatieve gevoelens. Vermeende mislukkingen kunnen jou waardevolle inzichten geven over jezelf en de wereld die vermeende successen vaak niet bieden. Denken in termen van leerervaringen helpt je om niet op te geven als het levenspad moeilijk wordt, om niet bang te zijn om de nodige risico’s te nemen, en om meer bereid te zijn om uit jouw comfortzone te stappen.
Als je een blunder hebt begaan, erken dit dan en ga door met het bouwen van jouw leven. Als de fout te wijten is aan een karakterzwakte, probeer dan situaties te vermijden waarin deze zwakte naar voren komt. Als de fout te voorkomen was, stel dan de oorzaak vast en onderzoek hoe je de fout de volgende keer kunt voorkomen.
Succes ligt in het feit dat je je best doet, je concentreert op het proces, niet overdreven gehecht bent aan een bepaald resultaat, en leert van je fouten.
Probeer de volgende technieken uit om van het omarmen van jouw mislukkingen een gewoonte te maken:
👉 Laat de angst om te falen jou niet verlammen. Onderneem actie en streef jouw doelen na, ondanks het risico op mislukking. Elke vermeende mislukking is een kans om te verbeteren en te groeien.
👉 Wees lief voor jezelf als iets niet lukt. Behandel jezelf met hetzelfde niveau van medeleven en begrip dat je zou bieden aan een vriend in een soortgelijke situatie.
Referenties
Ontwerp je eigen leven, Bill Burnett en Dave Evans
Lees mijn samenvatting van dit boek
Mijn blogposts over levensontwerp zijn beschikbaar via deze link:
https://www.a3lifedesign.com/blog-nederlands/category/Levensontwerp
