Waarom verhuizen naar een mediterraan klimaat je niet gelukkiger maakt
In onze beoordelingen overschatten we het belang van de aspecten waarop we ons richten.
Welke van de volgende beweringen zijn volgens jou waar?
👉 Mensen die in een mediterraan klimaat leven, zijn gelukkiger dan mensen die in een gematigd klimaat leven.
👉 Als je niet meer kunt lopen, ben je de rest van je leven ongelukkig.
👉 Mensen met lagere inkomens zijn veel ontevredener over hun leven dan mensen met hogere inkomens.
👉 Je zou gelukkiger zijn als je er beter uitzag.
Als je denkt dat een of meer van deze beweringen waar zijn, dan komt dat door de focusillusie.
De focusillusie is een cognitieve bias die ertoe leidt dat we het belang van iets overschatten omdat we onze aandacht erop richten. Bij het beoordelen van een object overschatten we het belang van de aspecten waarop we ons concentreren. Als we ons bijvoorbeeld concentreren op één aspect van het leven, zoals huwelijk of gezondheid, overschatten we de impact van dit aspect op onze algemene tevredenheid met het leven. De focusillusie resulteert in misleidende overtuigingen over het belang van datgene waarop we ons concentreren, waardoor het veel belangrijker lijkt dan het in werkelijkheid is.
In een onderzoek van Schkade & Kahneman beoordeelden studenten in het Midwesten van de VS en in Zuid-Californië de levenstevredenheid voor zichzelf, en voor iemand in een van de twee regio's die op hen lijkt. Deelnemers die een vergelijkbare ander beoordeelden, verwachtten dat Californiërs tevredener waren dan mensen uit het Midwesten, vooral vanwege het aangename mediterrane klimaat van Californië. Maar de zelfgerapporteerde levenstevredenheid was in beide regio's hetzelfde! Oordelen over de levenstevredenheid op een andere locatie zijn vatbaar voor de focusillusie: Gemakkelijk waarneembare en onderscheidende verschillen tussen locaties, zoals het klimaat, krijgen bij dergelijke oordelen meer gewicht dan ze in werkelijkheid hebben. In werkelijkheid zijn de meeste aspecten van het leven hetzelfde, waar we ook zijn: onnodige vergaderingen op het werk, in de file staan, het huis opruimen, rekeningen betalen, de sleur van alledag. Als we eenmaal gewend zijn aan onze nieuwe omgeving, denken we niet veel meer aan het klimaat, omdat we ons richten op factoren die belangrijker zijn, zoals veiligheid, dichtbij familie wonen, sociaal leven en kansen op werk.
In verschillende andere onderzoeken werden studenten gevraagd naar hun algehele tevredenheid met het leven en naar hun tevredenheid op een specifiek gebied van het leven, zoals daten, huwelijk of gezondheid. Als de vraag over het specifieke gebied eerst werd gesteld, werden de antwoorden over de algehele tevredenheid met het leven sterk beïnvloed door de tevredenheid over het specifieke gebied. Door eerst op één specifiek gebied te focussen, vergrootten de leerlingen het belang ervan en beoordeelden ze hun algehele geluk op basis van dat gebied.
Levenstevredenheid is een subjectief oordeel over geluk. Het is niet haalbaar om alle aspecten van het leven te overwegen en nauwkeurig af te wegen, dus oordelen over levenstevredenheid hangen grotendeels af van aspecten die gemakkelijk in ons opkomen als we aan ons leven denken, zoals gezondheid, relaties, werk of recente gebeurtenissen.
Over het algemeen overschatten we de invloed van gewenste en ongewenste levensomstandigheden op levenstevredenheid. Zo overschatten we bijvoorbeeld zowel de levensontevredenheid van mensen met lagere inkomens als de levenstevredenheid van mensen met hogere inkomens, omdat we ons richten op inkomensaspecten. Maar tevredenheid met het leven hangt meer af van andere factoren dan van inkomen, dus in werkelijkheid zijn de verschillen lang niet zo groot als we verwachten.
De focusillusie leidt tot verkeerde voorspellingen van toekomstig geluk, voor onszelf en voor anderen. Als we denken aan hoe het is om een loterijwinnaar, iemand met een dwarslaesie of een inwoner van Californië te zijn, focussen we ons op de kenmerkende aspecten van deze levensomstandigheden die gemakkelijk in ons opkomen, zoals veel geld hebben, niet kunnen lopen en het zonnige weer. Hierdoor overschatten we het belang van deze aspecten, waardoor we het effect van de nieuwe levensomstandigheid op ons geluk overschatten. In werkelijkheid besteden we, als we eenmaal gewend zijn aan een nieuwe levensomstandigheid, niet veel aandacht aan deze kenmerkende aspecten.
Mensen hebben de neiging zich meer te focussen op negatieve aspecten dan op positieve (negativiteitsbias, voor details zie de Referenties sectie). De focusillusie vergroot het belang van deze negatieve aspecten. Hierdoor geven we onevenredig veel belang aan aspecten die we als negatief ervaren in ons leven. Dit is een recept voor een ongelukkig leven. Wanneer we bijvoorbeeld talloze positieve en één kritische opmerking ontvangen, zorgt de negativiteitsbias ervoor dat we ons concentreren op de kritische opmerking, en de focusillusie vergroot het belang ervan, waardoor het de belangrijkste opmerking wordt, die veel zwaarder weegt dan de positieve opmerkingen die we hebben ontvangen.
De focusillusie kan tot slechte beslissingen leiden, dus wees voorzichtig bij het nemen van levensveranderende beslissingen. Zorg ervoor dat je rekening houdt met alle aspecten die voor jou belangrijk zijn, inclusief de belangrijke details van het dagelijkse leven. Je dacht bijvoorbeeld dat het mediterrane klimaat je gelukkig zou maken, maar nu voel je je ellendig omdat je je familie mist. Of je dacht dat het grotere huis in de mooiere stad je levensvreugde zou verbeteren, maar nu voel je je geïrriteerd omdat je dagelijkse woon-werkverkeer een uur langer duurt.
Hoe kunnen we de impact van de focusillusie verminderen?
Om de impact van de focusillusie te verminderen, moeten we ons eerst bewust worden van de potentiële impact ervan, vooral bij het nemen van beslissingen waarbij veel op het spel staat. Vervolgens moeten we in ons besluitvormingsproces alle aspecten meenemen die in deze specifieke situatie belangrijk voor ons zijn, niet alleen de aspecten die gemakkelijk in ons opkomen.
1️⃣ Word je bewust van de focusillusie
Bij het nemen van een beslissing, vooral wanneer er veel op het spel staat, is het raadzaam om te onderzoeken of je in de ban bent van de focusillusie door jezelf vragen te stellen als:
👉 Focus ik me alleen op de paar aspecten die gemakkelijk in me opkomen?
👉 Maak ik dit belangrijk omdat ik me erop focus?
👉 Hoe belangrijk is dit eigenlijk?
Als je focus te smal blijkt te zijn, zorg er dan voor dat je rekening houdt met alle aspecten die voor jou belangrijk zijn
2️⃣ Houd rekening met alle aspecten die voor jou belangrijk zijn
Gebruik bij jouw besluitvormingsproces niet alleen aspecten die je gemakkelijk te binnen schieten, maar houd rekening met alle aspecten die in de specifieke situatie voor jou belangrijk zijn.
Hier zijn een paar suggesties om jou te helpen de belangrijke aspecten te vinden:
👉 Schrijf gedurende minstens een week de beste en slechtste ervaringen van elke dag op. Waar kreeg je energie van? Wat verminderde jouw energie? Waardoor voelde je je vervuld? Wat vervulde jou helemaal niet? Denk daarna na over wat je hebt opgeschreven om de aspecten eruit te halen die voor jou belangrijk zijn voor deze specifieke situatie. Als bijvoorbeeld samenzijn met familieleden een van je beste ervaringen is, voeg dan 'wonen in de buurt van mijn familie' toe aan jouw lijst van belangrijke aspecten. Of als woon-werkverkeer een van je slechtste ervaringen is, voeg dan 'maximale reistijd van een uur' toe aan jouw lijst (of iets dergelijks).
👉 Doe inspiratie op bij anderen die zich in een vergelijkbare situatie bevonden, door online te zoeken naar artikelen of video's, in jouw lokale bibliotheek te zoeken naar relevante boeken of door te praten met experts en mensen met relevante praktijkervaring.
👉 Vraag om input van mensen die je goed kennen, zoals familie en vrienden. Anderen kennen ons soms beter dan wij onszelf kennen.
👉 Als de inzet hoog is, wil je misschien een paar dingen proberen. Voordat je bijvoorbeeld besluit om naar een andere stad te verhuizen, kun je daar een maand verblijven (niet als toerist) om te ervaren hoe het is om in die stad te wonen. Of observeer, voordat je een carrièrepad kiest, een dag lang iemand die de rol vervult die jij overweegt.
🎉👏🎈
Succes is natuurlijk nooit gegarandeerd, maar door rekening te houden met alle relevante aspecten kunnen we de potentieel negatieve impact van de focusillusie verkleinen.
Referenties
Ons feilbare denken, Daniel Kahneman.
Hoe de negativiteitsbias tegen te gaan, A3 Life Design, Adrie Kuil, https://www.a3lifedesign.com/blog-nederlands/hoe-de-negativiteitsbias-tegen-te-gaan
Focusing illusions; Farnam Street; https://fs.blog/focusing-illusions/
Be Careful What You Focus On; Psychology Today; by Amie M. Gordon, Ph.D. https://www.psychologytoday.com/us/blog/between-you-and-me/201803/be-careful-what-you-focus
Kaczmarek, L.D., Enko, J., Awdziejczyk, M. et al. Would You Be Happier If You Looked Better? A Focusing Illusion. J Happiness Stud 17, 357–365 (2016). https://doi.org/10.1007/s10902-014-9598-0
