De kracht van het NU
Gids voor een bewust en gelukkig leven
Eckhart Tolle
samengevat door Adrie Kuil
Korte samenvatting
Het huidige moment is alles wat je ooit zult hebben. Maak van het Nu het belangrijkste aandachtspunt van jouw leven. Waar je ook bent, wees er volledig. Emotionele pijn is altijd een vorm van niet-aanvaarden, een vorm van onbewuste weerstand tegen wat is. Hoe meer jij je identificeert met jouw verstand, des te meer weerstand jij biedt aan het huidige moment, en des te meer jij lijdt. Accepteer altijd het huidige moment, en onderneem actie indien nodig. De kracht van het Nu is de kracht van jouw aanwezigheid, van jouw bewustzijn bevrijd van gedachtevormen.
Volledige samenvatting
Deze samenvatting is een informeel verslag van mijn begrip van de belangrijkste boodschappen uit het boek De kracht van het NU van Eckhart Tolle.
Je bent niet je denken
Het grootste obstakel voor het ervaren van de werkelijkheid is identificatie met jouw verstand. Deze identificatie creëert een ondoorzichtig scherm van concepten, labels, woorden en oordelen dat echte relaties blokkeert. Het scherm komt tussen jou en jezelf, tussen jou en anderen, en tussen jou en de natuur. Het creëert de illusie dat je gescheiden bent van alles wat is.
Als je het verstand als instrument gebruikt, is het een prachtig hulpmiddel. Als je gelooft dat jij jouw verstand bent, dan heeft het instrument jou overgenomen en is denken een ziekte geworden. Het herleeft fouten uit jouw verleden, stelt zich voor dat dingen in de toekomst mis gaan, of kwelt jou met voortdurende oordelen en aanvallen.
Begin met het waarnemen van de denker om jezelf te bevrijden van jouw verstand. Luister onpartijdig naar de stem in je hoofd, zonder te oordelen over wat je hoort. Wees erbij als de toeziende aanwezigheid. Je zult je realiseren dat je niet de denker bent, maar de zwijgende toeschouwer. Dit is de ‘Ik ben’-realisatie.
Als je naar een gedachte luistert, ben je je bewust van de gedachte en van jezelf als getuige van de gedachte. De gedachte verliest dan haar macht over jou, omdat je het verstand niet langer energie geeft door je ermee te identificeren. Je ervaart een breuk in de gedachtestroom, een gat van ‘niet-denken’. Tijdens zo’n onderbreking ben je veel alerter en bewuster, je bent helemaal aanwezig.
Je kunt de gedachtestroom doorbreken door je aandacht volledig op het huidige moment te richten. Dit is de essentie van meditatie. Dit kun je oefenen door routinematige activiteiten jouw volledige aandacht te geven, zodat ze een doel op zich worden.
Ego bestaat uit activiteit van het verstand, en kan alleen in stand worden gehouden door continu te denken. Het is een vals zelf, gecreëerd door onbewuste identificatie met het verstand.
Het verstand is in wezen een overlevingsmachine. Emotie is de reactie van het lichaam op het verstand. Een vijandige gedachte veroorzaakt bijvoorbeeld een opeenhoping van energie in het lichaam die we woede noemen. Het lichaam bereidt zich voor om te vechten. Hoe minder aanwezig je bent als het toekijkende bewustzijn, hoe sterker de emotionele lading zal zijn. Neem jouw emoties waar, en laat ze er zijn zonder er door beheerst te worden. Wees de waarnemende aanwezigheid. Stel jezelf de vraag: Wat gaat er op dit moment in mij om?
Vaak ontstaat er een vicieuze cirkel tussen jouw denken en de emotie: ze voeden elkaar.
Plezier komt voort uit iets buiten jezelf, vreugde komt van binnenuit.
Bewustzijn: bevrijding van pijn
Emotionele pijn is altijd een vorm van niet-aanvaarden, een vorm van onbewuste weerstand tegen wat is. Hoe meer jij je identificeert met jouw verstand, des te meer weerstand jij biedt aan het huidige moment, en des te meer jij lijdt.
Het huidige moment is alles wat je ooit zult hebben. Maak van het Nu het belangrijkste aandachtspunt van jouw leven. Accepteer altijd het huidige moment. Het is krankzinnig om innerlijk weerstand te bieden aan wat er al is. Geef je over aan wat is. Onderneem actie indien nodig en mogelijk. Accepteer en handel dan.
De opgehoopte emotionele pijn die in jouw verstand en lichaam is opgeslagen, is het emotionele pijnlichaam. Let op elk teken van ongelukkigheid bij jezelf. Accepteer dat het er is, oordeel en analyseer niet. Blijf aanwezig en blijf de waarnemer van wat er in je omgaat. Word je bewust van de pijn en “degene die waarneemt”, de zwijgende toeschouwer. Dit is de kracht van het Nu, de kracht van je bewuste aanwezigheid.
Psychische angst is bijna altijd voor iets dat zou kunnen gebeuren. Jij bent in het hier en nu, maar jouw verstand is in de toekomst. Je kunt altijd omgaan met het huidige moment, maar je kunt niet omgaan met een door jouw verstand geprojecteerde toekomst.
Door je bewust te worden van emotionele patronen, door er getuige van te zijn, verbreek je jouw identificatie ermee.
Helemaal opgaan in het NU
Het Nu is het enige dat er is. Het leven is nu. Alles gebeurt in het Nu, nooit in het verleden en nooit in de toekomst. Gevaarlijke activiteiten dwingen ons in het Nu, ze zorgen ervoor dat we ons intens levend voelen en bevrijden ons van het denken.
Zo niet nu, wanneer dan wel?
Wees aanwezig als de toeschouwer van jouw verstand, van jouw gedachten en emoties, en van jouw reacties. Door zelfobservatie komt er meer aanwezigheid in jouw leven. Op het moment dat jij je realiseert dat je niet aanwezig bent, ben je aanwezig.
Intense aanwezigheid is nodig in situaties die een sterke emotionele reactie opwekken. In deze situaties heeft de emotie de neiging om jou over te nemen, en heb je de neiging om je te gedragen naar die emotie. Identificatie met het verstand geeft de emotie meer energie, observatie van het verstand onttrekt er energie aan.
Als jij jezelf een doel stelt, wees je dan bewust van waar je heen wilt, maar geef jouw volle aandacht aan de stap die je op dit moment zet. Verlaag het Nu niet tot een opstap naar de toekomst, tot iets zonder intrinsieke waarde. Probeer je altijd ergens anders te komen dan waar je bent? Ligt vervulling altijd om de hoek?
De enige plaats waar echte verandering kan plaatsvinden is het Nu. Alle negativiteit wordt veroorzaakt door te veel verleden, te veel toekomst en te weinig aanwezigheid. Aanwezigheid is de sleutel tot vrijheid, dus je kunt nu vrij zijn.
Beperk jouw leven tot dit moment. De meeste levenssituaties zitten vol problemen, maar heb je nu een probleem? Gebruik je zintuigen volledig. Wees waar je bent. Kijk om je heen, interpreteer niet. Luister naar de geluiden, beoordeel ze niet. Laat alles zijn, van binnen en van buiten. Er zijn geen problemen, alleen situaties die je nu kunt aanpakken of accepteren zoals ze zijn. Problemen worden door het verstand gemaakt. Waarom zou je van iets een probleem maken? Richt jouw aandacht op datgene dat je nu kunt doen. Wat er ook gebeurt, maak niet nog meer problemen.
Vraag jezelf af: Is er vreugde, gemak en lichtheid in wat ik doe? "Hoe" is altijd belangrijker dan "wat". Geef veel meer aandacht aan het doen dan aan het resultaat van jouw doen. Realiseer je dat je in de diepere dimensie van Zijn al compleet en heel bent, en dat jouw geluk niet afhangt van de resultaten die je behaalt. In deze staat van Zijn ben je al geslaagd.
Strategieën van het verstand om het Nu uit de weg te gaan
De beste indicator van jouw bewustzijnsniveau is hoe jij omgaat met de uitdagingen van het leven. Deze uitdagingen onthullen of jij dieper onbewust wordt of intenser bewust.
Alles wat onbewust is, lost op in het licht van het bewustzijn. Observeer jouw onnodige oordelen, jouw weerstand tegen wat is, en jouw ontkenning van het Nu. Stel jezelf de vraag: Wat gebeurt er op dit moment in mij? Wat zijn mijn gedachten, gevoelens en lichamelijke gewaarwordingen? Verzet ik mij tegen wat is?
Als jij de binnenkant goed hebt, valt de buitenkant op zijn plaats. Jij bent verantwoordelijk voor jouw innerlijke ruimte. Het maakt niet uit of jouw gedachten over een situatie terecht zijn of niet, verzet je gewoon niet tegen wat is.
Negativiteit is nooit de optimale manier om met een situatie om te gaan. Met echte acceptatie, wat betekent dat je niet oordeelt en geen weerstand biedt aan wat is, zullen er geen negatieve emoties ontstaan. Klagen is het niet accepteren van wat is.
Waar je ook bent, wees er volledig. Als jouw hier en nu je ongelukkig maakt, heb je drie opties: de situatie verlaten, veranderen of helemaal accepteren. Kies een van deze drie en accepteer de consequenties. Als jouw actie een fout is, leer je iets, waardoor het niet langer een fout is. Als je vast blijft zitten, leer je niets.
Overgave betekent alle innerlijke weerstand laten vallen. Stress ontstaat door 'hier' te zijn maar 'daar' te willen zijn. Het enige waar je ooit mee te maken hebt, is dit moment. Wees gewoon, en geniet van het zijn. Het enige echte aan een reis is de stap die je op dit moment zet.
De kracht van het Nu is de kracht van jouw aanwezigheid, van jouw bewustzijn bevrijd van gedachtevormen.
Je vindt jezelf door aandacht te schenken aan het huidige moment, aan jouw gedrag, reacties, gedachten en emoties zoals die zich in het huidige moment voordoen.
De toestand van aanwezigheid
Sluit je ogen en zeg tegen jezelf: "Ik vraag me af wat mijn volgende gedachte zal zijn?"
In een staat van intense aanwezigheid ben jij vrij van gedachten. Als je een deel van jouw aandacht in jouw lichaam houdt, blijf je aanwezig. Telkens wanneer jij jouw verstand waarneemt, wordt de zwijgende toeschouwer sterker en worden de mentale constructies zwakker.
Het innerlijke lichaam
De illusie van het zelf: dat je niets anders bent dan je fysieke lichaam en je verstand.
Een woord is niet meer dan een middel tot een doel: het wijst voorbij zichzelf. Als een woord niet meer werkt voor jou, laat het dan vallen, en vervang het door een woord dat wel voor jou werkt.
Oefening: Sluit je ogen, richt je aandacht op jouw lichaam, en voel het van binnenuit. Kun je een subtiel energieveld in je hele lichaam voelen?
Veroordeel of ontken het lichaam niet. Laat jouw dierlijke natuur er zijn, en geniet er van. Transformatie gaat altijd via het lichaam.
Wees in een staat van permanente verbondenheid met jouw innerlijke lichaam, en voel het te allen tijde. Dit verankert je in het Nu. Gebruik niet al je aandacht voor jouw verstand en de buitenwereld. Als je het moeilijk vindt om contact te maken met jouw innerlijke lichaam, concentreer je dan eerst op je ademhaling. Richt jouw aandacht op jouw ademhaling terwijl deze in en uit jouw lichaam beweegt.
Als je naar een ander luistert, luister dan met je hele lichaam.
Op het diepste niveau van Zijn ben je één met alles wat is.
De poorten tot het Ongemanifesteerde
Verdiep jouw aandacht, totdat je geen dualiteit meer waarneemt tussen de waarnemer en het waargenomene. Overstijg jouw lichaam.
Innerlijke weerstand sluit jou af van andere mensen, van jezelf en van de wereld om je heen.
Word je bewust van de ruimte om je heen. Voel het. Let op het "niets".
Elke materiële vorm is voorbestemd om weer op te lossen, en uiteindelijk is niets hier echt belangrijk. Pas als er geluid verschijnt, ontstaat er stilte.
Verlichte relaties
De meeste mensen zoeken fysieke en psychologische bevrediging vanuit een staat van ontevredenheid, angst of gebrek. Elke bevrediging die ze krijgen is van korte duur. Ware verlossing is een staat van zijn zonder angst, lijden, gebrek en ontoereikendheid, en daarom zonder willen, nodig hebben en vastklampen. Het is vrijheid van dwangmatig denken en negativiteit.
Jouw verstand vertelt je dat je iets nodig hebt voordat je vrij, vervuld, compleet of goed genoeg kunt zijn. Maar alles wat je nodig hebt is al hier en nu. Je "komt" er door te beseffen dat je er al bent. Zeg ja tegen wat is en ga met je aandacht diep in het Nu.
Romantische liefdesrelaties lijken bevrijding te bieden van diepgewortelde gevoelens van angst, behoefte, gebrek en onvolledigheid. Als je samen bent, voel je je intens levend en compleet. Maar die intensiteit is behoeftig en kleverig. Er komt een moment dat jouw partner niet aan jouw behoeften voldoet, waardoor die diepgewortelde moeilijke gevoelens weer naar boven komen. En dan zie jij jouw partner als de oorzaak van die gevoelens.
Mensen proberen te ontsnappen aan het huidige moment omdat ze bang zijn om hun eigen pijn tegen te komen. Elke verslaving is het gevolg van een weigering om je pijn onder ogen te zien en erdoorheen te gaan. Je gebruikt iets of iemand om jouw pijn te bedekken. Intieme relaties veroorzaken geen pijn, ze brengen de pijn naar boven die al in je zit.
Vrijheid is jezelf kennen als het Wezen onder de denker, de liefde onder de pijn. Acceptatie van wat is, weerhoudt je ervan te oordelen en bevrijdt jou van het verstand. Accepteer jezelf volledig zoals je bent, en accepteer jouw partner volledig zoals hij of zij is, zonder hem of haar te willen beoordelen of veranderen. Liefde is een staat van Zijn.
Elke relatiecrisis biedt een mogelijkheid voor spirituele oefening. Erken en accepteer de feiten van de situatie volledig. Breng wat onbewust was aan het licht. Accepteer dat de relatie er is om jou bewust te maken in plaats van gelukkig. Leer uiting te geven aan wat je voelt zonder te oordelen en te beschuldigen. Leer naar jouw partner te luisteren op een open, niet-defensieve manier. Wees aanwezig.
Het enige wat je echt hoeft te doen is het huidige moment volledig te accepteren. Je bent dan op je gemak met het hier en nu, en met jezelf. Wees gewoon jezelf. Oordeel niet over jezelf, heb geen medelijden met jezelf, en wees niet trots op jezelf. Er is geen "zelf" dat je hoeft te verdedigen.
Voorbij gelukkig en ongelukkig zijn ligt vrede
Geluk hangt af van omstandigheden die als positief worden ervaren, innerlijke rust niet. Weet jij echt wat positief is en wat negatief? Als jij leeft in volledige acceptatie van wat is, dan is er geen 'goed' of 'slecht' meer in jouw leven, alleen innerlijke rust en stilte. Het is het einde van alle drama in jouw leven. Je kunt geen ruzie hebben met een volledig bewust persoon.
Alle lijden wordt door het ego gecreëerd, en is te wijten aan innerlijke weerstand. Mislukking ligt verborgen in elk succes, en succes in elke mislukking. Vergankelijkheid is een kenmerk van elke situatie. Wanneer een situatie door jouw verstand als "goed" wordt beoordeeld, maakt zij jou gelukkig en hecht jouw verstand zich eraan. Door een verandering in de situatie of in de manier waarop je haar bekijkt, kun je de situatie als "slecht" gaan beoordelen, wat jou ongelukkig maakt.
Prettige dingen of omstandigheden kunnen jou geen identiteit en een permanent gevoel van voldoening geven, ze kunnen je alleen tijdelijke en oppervlakkige voldoening geven. Niets kan jou vreugde schenken, omdat vreugde van binnenuit ontstaat als de vreugde van het Zijn. Als je geen weerstand biedt aan het leven, dan ben je in een staat van gratie, gemak en lichtheid.
Alle negativiteit is weerstand. Heb je ooit een ongelukkige bloem of een kikker zonder zelfrespect gezien? Leer van planten en dieren over acceptatie, overgave, Zijn en integriteit. Zij hebben geen verstand dat het verleden onnodig levend houdt en er een identiteit omheen bouwt.
Gebruik negatieve emoties als signaal om meer aanwezig te zijn. Word wakker. Ga uit je hoofd. Wees aanwezig. Bied geen weerstand. Als jij accepteert wat is, dan is ieder moment het beste moment.
Mediteer diep over de sterfelijkheid van fysieke vormen, inclusief die van jezelf.
De betekenis van overgave
Overgave gaat over meebuigen met de stroom van het leven in plaats van je ertegen te verzetten. Het gaat niet om opgeven, niets doen aan een situatie, of stoppen met plannen maken. Overgave is het zonder voorbehoud accepteren van het huidige moment, het opgeven van innerlijke weerstand tegen wat is.
Overgave is een puur innerlijk fenomeen. Het is niet de algehele situatie die je moet accepteren, alleen het Nu. Veroordeel het Nu niet, en verzet je er niet tegen. In een staat van overgave zie je duidelijk wat er moet gebeuren. Vraag jezelf af: Kan ik iets doen om de situatie te veranderen, te verbeteren of mezelf ervan te verwijderen? Zo ja, neem dan passende maatregelen. Concentreer je op het ene ding dat je nu kunt doen. Als jij je overgeeft, ga dan na of er nog een spoor van weerstand in je zit. Word volledig vrij van negativiteit.
Je kunt resoluut 'nee' zeggen tegen een persoon, of weglopen uit een situatie, en tegelijkertijd geen weerstand voelen. Laat jouw “nee” komen vanuit een helder inzicht van wat wel of niet goed voor jou is op dat moment.
Als je niet kunt accepteren wat is, kun je niemand accepteren zoals hij of zij is. Als je van het Nu een middel maakt tot een doel in de toekomst, maak je waarschijnlijk ook van ieder mens een middel tot een doel. Als jij je tijdens een twistgesprek heel licht, helder en diep in vrede voelt, is dat een teken dat je je echt hebt overgegeven.
Wat is kan niet ongedaan worden gemaakt. Zeg ja tegen wat is, en doe dan wat de situatie vereist. Creëer geen negativiteit en lijden meer. Het is niet de situatie die het lijden veroorzaakt, het is jouw weerstand tegen de situatie. Als je de externe situatie niet kunt accepteren, accepteer dan wat er in jou zit. Verzet je niet tegen de pijn. Wees er getuige van zonder hem mentaal te labelen. Zie hem onder ogen en voel hem volledig.