Waarom onze hersenen niet gebouwd zijn voor continu geluk en hoe hiermee om te gaan.

👉 Geloof jij dat je altijd gelukkig moet zijn?

👉 Geloof jij dat als je niet gelukkig bent er iets mis met je is?

👉 Geloof jij dat iedereen de hele tijd gelukkig is behalve jij?

 

Als dat zo is, maak je jezelf ongelukkiger dan nodig.

 

Veel mensen geloven dat geluk de natuurlijke staat van de mens is. Als jij een van hen bent, verwacht je altijd gelukkig te zijn. Als je niet gelukkig bent, zie je dit als een probleem dat moet worden opgelost. Vervolgens probeer je de oorzaak van dit probleem te achterhalen, zodat je het kunt oplossen. Als je merkt dat je niet in staat bent om van je ontevredenheid af te komen, zul je je onbekwaam en gefrustreerd voelen, wat je nog ongelukkiger zal maken.

 

De meeste mensen (inclusief jij) verbergen hun ongelukkige gevoelens voor anderen omdat ze denken dat er iets fundamenteel mis met hen is als ze niet gelukkig zijn. Ze zetten hun blije gezichten op wanneer ze anderen ontmoeten en glimlachen professioneel op hun foto's op sociale media. Kijk hoe blij ik ben! Daarom denk jij dat je de enige ongelukkige persoon op aarde bent.

 

Geluk is echter niet de natuurlijke staat van de mens. Mensen zijn gemaakt om te overleven en zich voort te planten. We zijn niet gemaakt om altijd gelukkig te zijn, omdat dit ons minder waakzaam zou maken voor mogelijke bedreigingen voor ons voortbestaan. Er is niets mis met je als je je af en toe ongelukkig voelt. Je hoeft jezelf niet te repareren en je hoeft niet van je negatieve gevoelens af te komen. Jouw neiging om je ongelukkig te voelen is niet jouw schuld, het zit in je genetische blauwdruk. Het is geen fout maar een eigenschap. Het is geen gebrek, het is wat je mens maakt.

 

Het enige wat je hoeft te doen is de misvatting loslaten dat je altijd gelukkig moet zijn. Omdat deze misvatting je klaarstoomt voor een strijd die je nooit zult winnen: de strijd tegen je eigen menselijke natuur. Omdat deze misvatting ervoor zorgt dat je een strijd voert die je nooit zult winnen: de strijd tegen je eigen menselijke natuur.

 

Waarom zijn mensen niet gemaakt om altijd gelukkig te zijn?

Om te begrijpen waarom we niet gemaakt zijn om altijd gelukkig te zijn, moeten we terug in de tijd.

 

Ongeveer 3,8 miljard jaar geleden ontstonden de eerste levende organismen op planeet Aarde. De eerste dieren die veel op de moderne mens leken, verschenen ongeveer 2,5 miljoen jaar geleden, en de soort waartoe wij behoren (Homo Sapiens) ontstond ongeveer 200.000 jaar geleden. Mensen evolueerden in kleine stammen van enkele tientallen individuen en jaagden op dieren en verzamelden voedsel tot ongeveer 12.000 jaar geleden. Deze lange evolutionaire periode heeft het menselijk brein aangepast aan een stamleven van jagen en verzamelen, waardoor veel van onze huidige psychologische kenmerken zijn gevormd.

 

Stel je voor dat je een vroege menselijke jager-verzamelaar bent.

 

De belangrijkste taak van je hersenen is om je in leven te houden in een gevaarlijke wereld. Hun hoogste prioriteit is om op te letten voor alles wat jou zou kunnen schaden, zodat je het kunt vermijden. Je hebt veel meer te winnen door je te concentreren op wat jou zou kunnen schaden dan door je te concentreren op wat jou zou kunnen baten. Het niet opmerken van een roofdier of giftige slang kan erg kostbaar zijn in termen van overleving en voortplanting. Tijdens het jagen of verzamelen van voedsel moet je goed letten op de bewegingen en geluiden om je heen. Wanneer je iets potentieel gevaarlijks opmerkt, geef je het jouw volledige aandacht om te beoordelen of het gevaarlijk is of niet.

 

Het behoren tot een stam is essentieel om te overleven. Zonder jouw stam zou je worden gedood door een roofdier, vermoord worden door leden van een naburige stam, of zou je verhongeren. Om te voorkomen dat jij wordt verbannen, moeten jouw hersenen je beschermen tegen afwijzing door andere stamleden. Het houdt continu de reacties van anderen in de gaten om te beoordelen of je het juiste doet en erbij hoort, of iets doet waardoor je afgewezen zou kunnen worden.

 

Meer is beter voor je. Meer wapens betekent betere bescherming tegen leden van andere stammen, meer voedsel betekent betere kansen om tijden van schaarste te overleven, meer beschutting betekent betere bescherming tegen de elementen en roofdieren, en meer kinderen betekent een grotere kans dat sommigen van hen volwassen worden. Om je aan te moedigen meer te verzamelen, zorgen je hersenen ervoor dat je nooit lang tevreden bent met wat je hebt. Gebrek aan tevredenheid met wat je hebt, zet je aan tot actie om meer te verkrijgen van wat je nodig hebt.

 

De vroege menselijke voorouders die het langst leefden en de meeste kinderen kregen, waren degenen die het best in staat waren om op gevaar te letten en het te vermijden, bij hun stam te horen en meer te verwerven van wat ze nodig hadden. Door natuurlijke selectie waren de hersenen van elke nieuwe menselijke generatie beter aangepast aan deze vaardigheden.

 

Ons moderne brein

Vanwege onze evolutionaire geschiedenis hebben onze moderne hersenen een intrinsieke negativiteitsbias (zie sectie Referenties): we besteden meer aandacht aan negatieve prikkels dan aan positieve, en negatieve prikkels beïnvloeden ons emotioneel sterker en langer dan positieve prikkels van dezelfde omvang.

 

Onze hersenen zijn constant op zoek naar alles wat ons fysiek of sociaal kan schaden. Het beoordeelt automatisch alles wat we tegenkomen als veilig of gevaarlijk, schadelijk of nuttig, goed of slecht. In tegenstelling tot onze voorouders hoeven we niet bang te zijn voor roofdieren of ons zorgen te maken dat we uit onze stam worden gezet. De gevaren die ons bedreigen zijn zaken als het verliezen van onze baan, het niet kunnen betalen van de hypotheek op ons huis, ongeneeslijk ziek worden, niet aardig gevonden worden door collega's, niet genoeg status verkrijgen, afgewezen worden door een date of verlaten worden door onze partner.

 

Onze hersenen zijn ook constant op zoek naar meer: meer geld, een betere baan, meer status, meer vakanties, een groter huis en een mooiere auto. We zijn geneigd ons te concentreren op wat we missen in plaats van op wat we hebben. Als het ons lukt om iets te bemachtigen, zijn we een tijdje tevreden, totdat we weer meer willen.

 

Zoals alle dieren evolueerden mensen om te overleven en zich voort te planten. We zijn niet geëvolueerd om meestal gelukkig te zijn, omdat dit ons minder waakzaam zou maken voor mogelijke bedreigingen voor ons voortbestaan.  Maar soms werkt onze negativiteitsbias tegen ons. Als we ons bijvoorbeeld te veel zorgen maken over doemscenario's die hoogstwaarschijnlijk niet zullen gebeuren, of 's nachts wakker liggen over wat anderen van ons zouden kunnen denken. Of wanneer we ontevreden zijn met wat we hebben en ons obsessief focussen op wat we missen.

 

Hoe kunnen wij ons minder ongelukkig voelen?

 

Negatieve gevoelens zijn onvermijdelijk omdat er dingen mis zullen gaan en mensen ons van streek zullen maken. Maar vaak bezorgen wij onszelf onnodig leed door hoe we op deze gevoelens reageren. Door te beseffen dat we niet altijd gelukkig kunnen zijn en te erkennen dat negatieve gevoelens normaal en van korte duur zijn, kunnen we het leed dat we ervaren verminderen.

 

⚒️ Accepteer je moeilijke gevoelens (stop met proberen gelukkig te zijn)

Wanneer je je mentaal verzet tegen ongewenste gevoelens, worden ze sterker en duren ze langer.

 

Het hoort bij mens zijn om soms uitdagende gevoelens te ervaren. Het is dus prima om je af en toe niet oké te voelen. Bied geen mentale weerstand aan je gevoelens, sta ze toe aanwezig te zijn. Weerstand maakt gevoelens alleen maar sterker en zorgt ervoor dat ze langer duren. Je voelt je bijvoorbeeld angstig over een situatie die jou zorgen baart. Als je je mentaal verzet tegen dit gevoel, zul je je angstig voelen over je angstige gevoelens. Als je weerstand biedt aan deze extra angst, voel je je driedubbel angstig. Jouw mentale verzet maakt je angst sterker en zorgt ervoor dat deze langer aanhoudt.

 

Als je een gevoel mentaal accepteert, zal het waarschijnlijk vanzelf verdwijnen. Gevoelens komen en gaan meestal vrij snel als je ze niet blokkeert. Als een moeilijk gevoel aanhoudt, interpreteer het dan als een oproep tot actie, vergelijkbaar met een knipperend waarschuwingslampje op het dashboard van een auto. Haal een paar keer diep adem en accepteer het problematische gevoel zoals het is. Wat je ook doet, verzet je er niet tegen! Onderzoek met nieuwsgierigheid en zelfcompassie welke gedachten het aanhoudende gevoel veroorzaken. En onderneem vervolgens, indien mogelijk en nodig, effectieve actie in overeenstemming met jouw levensdoel en persoonlijke waarden.

 

⚒️ Doe wat belangrijk voor jou is

We hebben weinig controle over onze gedachten en gevoelens, maar we hebben veel controle over onze acties. Alleen door actie kunnen we een rijk, vol en zinvol leven creëren.

 

Je wilt doen wat voor jou belangrijk is, maar soms zitten gedachten en gevoelens je in de weg. Vooral angst kan je ervan weerhouden de dingen te doen waar je om geeft, zoals angst voor afwijzing of falen. Je bent verantwoordelijk voor jouw eigen leven, dus neem het initiatief om te doen wat nodig is.

 

Wees psychologisch flexibel en mentaal veerkrachtig. Jouw gedachten en gevoelens dicteren niet je acties. Accepteer negatieve zelfbeelden, beperkende gedachten en lastige gevoelens, vermijd of onderdruk ze niet. Kies dan bewust jouw reactie.

 

Hoe je je ook voelt en wat er ook gebeurt, doe wat jij belangrijk vindt om te doen. Jouw reacties zijn altijd jouw bewuste of onbewuste keuze. Je kunt je slecht voelen, of geen zin hebben om iets te doen, en toch goed presteren. Ongeacht de omstandigheden kun je nog steeds op je best zijn.

 

Wat je doet, verandert hoe je je voelt en wie je bent. Door actie te ondernemen in de richting van jouw persoonlijke waarden, bouw je zelfvertrouwen op en word jij de persoon die je wilt zijn.

 

Stel jezelf de vraag: gedraag ik me naar mijn persoonlijke waarden of naar zoals ik me nu voel?

 

Referenties

 

Sapiens, Yuval Noah Harari

Lees mijn samenvatting van dit boek

 

De valstrik van het geluk, Russ Harris

Lees mijn samenvatting van dit boek

 

De edele kunst van not giving a f*ck, Mark Manson

Lees mijn samenvatting van dit boek

 

Hoe de negativiteitsbias tegen te gaan, A3 Life Design, Adrie Kuil, https://www.a3lifedesign.com/blog-nederlands/hoe-de-negativiteitsbias-tegen-te-gaan

 

You Aren't Built to be Happy, Psychology Today, by William Berry, LMHC., CAP., https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-second-noble-truth/201907/you-arent-built-be-happy

 

You Are Not Meant to Be Happy, Psychology Today, by Rafa Euba, https://www.psychologytoday.com/intl/blog/you-are-not-meant-be-happy/202102/you-are-not-meant-be-happy

 

Humans aren’t supposed to be eternally happy, so why do we continue to force it?, The Independent (UK Edition), by Rafael Euba, https://www.independent.co.uk/news/health/mental-health-condition-happiness-worry-happy-sadness-a9027381.html

 

Stop Trying to Be Happy, by Mark Manson, https://markmanson.net/stop-trying-to-be-happy

Contact