Optimisme bias kan ertoe leiden dat we beslissingen nemen op basis van onrealistisch optimistische verwachtingen.

Ben jij een glas-halfvol of glas-halfleeg soort persoon?

Welke invloed heeft dit op jouw lichamelijke en emotionele gezondheid, relaties en carrière?

Weet jij hoe optimisme bias onbewust jouw beslissingen kan beïnvloeden?

 

Optimisme bias (of optimistische bias) is onze neiging om de waarschijnlijkheid te overschatten dat goede dingen ons zullen overkomen en om de waarschijnlijkheid te onderschatten dat slechte dingen ons zullen overkomen.

 

Optimisme

Onze hersenen zijn geprogrammeerd om optimistischer te zijn over de toekomst dan pessimistisch. Een positieve kijk op het leven vergrootte de overlevings- en voortplantingskansen van onze voorouders. Een optimistische houding is grotendeels erfelijk: sommige mensen zijn van nature optimistischer dan anderen. Optimisme komt in elke leeftijdsgroep voor. Oudere volwassenen zien het glas net zo vaak als halfvol als jongere volwassenen.

 

Optimisme geeft ons de hoop dat er in de toekomst goede dingen zullen gebeuren (optimistische verwachtingen) en dat we het vermogen hebben om onze omstandigheden ten goede te veranderen. Uit onderzoek blijkt dat optimistische mensen gemiddeld gezonder zijn, langer leven, gezonder eten, meer bewegen, gelukkiger zijn en zich minder depressief en angstig voelen. Ze zijn veerkrachtiger in het aanpassen aan mislukkingen, volhardender in het aangezicht van obstakels, en zijn eerder geneigd om uitdagingen op te zoeken en risico’s te nemen.

 

De evolutionaire voordelen van optimisme

Optimisme kan de overleving en voortplanting (de biologische drijfveer van alle levende wezens) bevorderen door verschillende aspecten van menselijk gedrag en psychologie te beïnvloeden.

 

👉 Optimistische individuen volharden langer wanneer ze worden geconfronteerd met uitdagingen, tegenslagen en moeilijke omstandigheden. Deze veerkracht kan helpen moeilijke situaties te overleven en de reproductieve leeftijd te bereiken.

👉 Optimisme wordt geassocieerd met een betere lichamelijke en mentale gezondheid. Optimistische mensen hebben de neiging om gezonder gedrag te vertonen, zoals sporten en een uitgebalanceerd dieet volgen. Ze zijn ook minder vatbaar voor stressgerelateerde ziekten. Lagere stressniveaus kunnen gunstig zijn voor de overleving en voortplanting, aangezien chronische stress schadelijke gevolgen kan hebben voor de gezondheid, vruchtbaarheid en reproductief succes.

👉 Optimisme kan sociaal aantrekkelijk zijn. Optimistische individuen hebben vaak positievere en meer ondersteunende sociale relaties. Dit kan helpen bij het vinden van geschikte partners en het onderhouden van sterke sociale verbindingen.

👉 Optimisme kan individuen ertoe aanzetten berekende risico's te nemen en nieuwe kansen te verkennen. Dit verkennende gedrag kan leiden tot de ontdekking van nieuwe hulpbronnen, territoria of potentiële partners.

👉 Optimistische ouders zullen waarschijnlijk eerder tijd, energie en middelen investeren in de opvoeding van hun kinderen, omdat ze een positieve kijk hebben op de toekomst en de potentiële voordelen van hun inspanningen.

 

Optimistisch zijn is een goede zaak, zelfs als er sprake is van een lichte waanvoorstelling, zolang we het contact met de werkelijkheid niet verliezen.

 

Optimisme bias

De optimisme bias vervormt onze perceptie van de toekomst door onze overtuigingen over de waarschijnlijkheid van positieve en negatieve gebeurtenissen op onrealistische manieren te vervormen. Dit kan ertoe leiden dat we beslissingen nemen op basis van onrealistisch optimistische verwachtingen, waarbij we de waarschijnlijkheid van potentiële risico's en uitdagingen bagatelliseren. Als gevolg hiervan realiseren we ons misschien niet dat we onnodige risico's nemen en bereiden we ons niet adequaat voor  op mogelijke negatieve gebeurtenissen. Dit kan leiden tot roekeloos gedrag, financiële verliezen en gezondheidsproblemen. En als de werkelijkheid niet overeenkomt met onze al te optimistische verwachtingen, kunnen we emotioneel leed en teleurstelling ervaren.

 

Voorbeelden van optimisme bias

 

👉 Ondernemers zijn doorgaans optimistischer dan de algemene bevolking. De overlevingskansen van kleine bedrijven zijn vrij laag en de meerderheid ervan gaat binnen vijf jaar failliet. De meeste ondernemers die een klein bedrijf starten, geloven niet dat de statistieken op hen van toepassing zijn. Ze geloven dat hun eigen onderneming waarschijnlijk zal slagen en velen zijn ervan overtuigd dat hun kans op mislukking nul is.

 

👉 Uitvinders zijn doorgaans ook optimistischer dan de algemene bevolking. Hun volharding om obstakels te overwinnen kan soms kostbaar zijn. Zelfs als experts objectief oordelen dat hun uitvinding geen commerciële toekomst heeft, zetten velen van hen hun ontwikkelingsinspanningen voort, waardoor hun verliezen groter worden voordat ze uiteindelijk opgeven.

 

👉 Mensen kunnen risicovol gedrag vertonen omdat ze denken dat het onwaarschijnlijk is dat hen iets ergs zal overkomen. Een persoon kan bijvoorbeeld denken dat de kans kleiner is dat hij een auto-ongeluk krijgt dan de statistische waarschijnlijkheid doet vermoeden, en daarom sms'en terwijl hij rijdt of geen veiligheidsgordel dragen. 

 

👉 Ongeveer de helft van alle eerste huwelijken eindigt in een scheiding (afhankelijk van het land waarin je woont). Optimisten hertrouwen vaker na een scheiding (de triomf van hoop over ervaring), hoewel ongeveer twee derde van alle tweede huwelijken in een scheiding eindigt. Natuurlijk denken mensen die trouwen dat hun huwelijk zal duren tot de dood hen scheidt. Deze overmoed kan leiden tot onvoldoende aandacht voor het onderhouden van de relatie en het ontwikkelen van de probleemoplossende vaardigheden die nodig zijn in moeilijke tijden. Onrealistisch optimisme kan ook leiden tot hoge verwachtingen waaraan niemand kan voldoen.

 

👉 Veel mensen onderschatten het risico op gezondheidsproblemen zoals hartziekten of kanker, waardoor ze regelmatige controles overslaan en gezonde gewoontes verwaarlozen. Rokers denken bijvoorbeeld vaak dat ze minder kans hebben op het ontwikkelen van aan roken gerelateerde ziekten dan andere rokers.

 

👉 De planningsfout is een van de manifestaties van de optimisme bias: projecten duren altijd langer dan je denkt, ook als je daar rekening mee houdt.

https://www.a3lifedesign.com/blog-nederlands/waarom-projecten-altijd-langer-duren-dan-je-denkt

 

Negativiteitsbias en optimisme bias

We hebben een intrinsieke negativiteitsbias: we geven meer aandacht en gewicht aan negatieve stimuli dan aan positieve. Verliesaversie is een specifieke manifestatie van negativiteitsbias.

https://www.a3lifedesign.com/blog-nederlands/hoe-de-negativiteitsbias-tegen-te-gaan

 

Negativiteitsbias en optimisme bias zijn tegengesteld aan elkaar. Overdreven optimisme beschermt individuen en organisaties tegen de verlammende effecten van negativiteitsbias. Negativiteitsbias beschermt hen tegen de dwaasheden van overmoedig optimisme. Het is uiteraard niet gegarandeerd dat de vooroordelen elkaar in elke situatie opheffen.

 

Hoe de negatieve impact van optimisme bias te verminderen

Jezelf beschermen tegen de negatieve gevolgen van biases kan vermoeiend zijn, maar het kan de moeite waard zijn als er veel op het spel staat.

 

⚒️ Word je bewust van optimisme bias

Je bewust worden van de potentiële invloed van optimisme bias is de eerste stap om de invloed ervan te verzachten.

 

Wanneer je een belangrijke beslissing neemt, doe dan een stap terug om te onderzoeken of de optimisme bias de beslissing zou kunnen beïnvloeden. Stel jezelf vragen als:

🤔 Baseer ik mijn beslissing op objectief bewijs of op wensdenken?

🤔 Heb ik te veel vertrouwen in de waarschijnlijkheid van een positieve uitkomst?

🤔 Heb ik de potentiële risico's en negatieve gevolgen grondig geëvalueerd?

🤔 Onderschat ik de potentiële uitdagingen en obstakels?

🤔 Heb ik actief naar informatie gezocht die mijn optimistische overtuigingen in twijfel zou kunnen trekken?

 

Als je je ervan bewust wordt dat de optimisme bias jouw beslissing beïnvloedt, ga deze bias dan tegen.

 

⚒️ Ga de optimisme bias tegen

Hier zijn enkele technieken die je kunt gebruiken om de invloed van de optimisme bias te verminderen. Een dosis realisme over de risico's en uitdagingen kan succes waarschijnlijker maken.

 

👉 Gebruik data en bewijsmateriaal. Baseer jouw beslissing op gegevens, bewijsmateriaal en objectieve informatie in plaats van uitsluitend te vertrouwen op intuïtie of wensdenken. Zorg ervoor dat jouw optimisme geworteld is in de realiteit.

👉 Zoek naar tegenstrijdig bewijsmateriaal. Zoek actief naar objectief bewijs dat jouw optimistische overtuigingen en aannames ter discussie stelt, en weeg beide kanten objectief tegen elkaar af.

👉 Anticipeer op mogelijke problemen. Identificeer vooraf de belangrijkste obstakels, valkuilen en tegenslagen die zich kunnen voordoen. Bekijk de beslissing en de gevolgen ervan door de ogen van een objectieve derde partij.

👉 Richt je blik naar buiten. Vraag actief advies aan objectieve experts of deskundige vrienden om verschillende perspectieven te verzamelen.

👉 Voer een pre-mortem uit. Voordat je een beslissing neemt, stel je je voor dat je een jaar verder in de toekomst bent. Wat je wilde bereiken is jammerlijk mislukt. Schrijf een korte geschiedenis van de mislukking waarin wordt beschreven wat er mis is gegaan en waarom. Deze techniek kan jou helpen potentiële valkuilen en risico's te identificeren die je mogelijk over het hoofd hebt gezien.

👉 Voor specifieke technieken om de negatieve invloed van de planningsfout te verminderen, zie

https://www.a3lifedesign.com/blog-nederlands/waarom-projecten-altijd-langer-duren-dan-je-denkt

 

🎉👏🎈

 

Optimisme geeft ons de hoop dat er in de toekomst goede dingen zullen gebeuren, maar onrealistisch optimisme kan nadelen hebben, zoals het negeren van echte bedreigingen en risico's. Daarom is een evenwichtige aanpak die optimisme combineert met een realistische inschatting van situaties vaak de beste strategie.

Referenties

Ons feilbare denken, Daniel Kahneman

 

The Optimism Bias: Imagining A Positive Future, Farnam Street, https://fs.blog/the-optimism-bias/

 

The Optimism Bias, Psychology Today, by Mark Matousek,

https://www.psychologytoday.com/intl/blog/the-seekers-forum/202203/the-optimism-bias

 

Is Optimism Ever Unhealthy?, Psychology Today, by David B. Feldman Ph.D.,

https://www.psychologytoday.com/us/blog/supersurvivors/201902/is-optimism-ever-unhealthy

 

What Is Optimism?, Psychology Today, https://www.psychologytoday.com/ca/basics/optimism

 

Mijn blogs over biases en heuristieken zijn hier beschikbaar:

https://www.a3lifedesign.com/blog-nederlands/category/Biases

Contact